We wrześniu br. przypadła 100. rocznica tragicznej bitwy pod Firlejówką, w której zginęli profesor Roman Saphier oraz uczniowie jasielskiego gimnazjum: Antoni Aman, Tadeusz Hrabal, Jan Leipras, Jan Samocki, Jan Skuba, Jan Soczek, Józef Urbanek, Jerzy Zając. Poległych pochowano w zbiorowej mogile z dużym drewnianym krzyżem, ogrodzonej drewnianym płotkiem.
Od chwili powstania Fundacji im. prof. R. Saphiera w 1995 r., której celem jest m.in. niesienie pomocy uczniom I Liceum Ogólnokształcącego im. Króla Stanisława Leszczyńskiego, jej członkowie podejmowali starania o odnalezienie miejsca pochówku bohaterskich jaślan.
Miejsce pochówku udało się odnaleźć dopiero podczas pierwszego, po przemianach ustrojowych na Ukrainie, wyjazdu do Firlejówki w 2006 r. Od tego momentu, we współpracy z władzami samorządowymi Jasła oraz stroną ukraińską, w szczególności Polskim Towarzystwem Opieki nad Grobami Wojskowymi we Lwowie, podejmowano działania w kierunku uporządkowania mogiły i budowy pomnika ku czci poległych. Budowa pomnika zakończyła się w 2011 r., a jego odsłonięcie i poświęcenie nastąpiło 24 września 2011 r.
W ramach obchodów 100.rocznicy bitwy jasielski artysta rzeźbiarz Bogdan Samborki wykonał tablicę granitową (w formie wieńca laurowego z herbem miasta Jasła), którą planowano umieścić na miejscu upamiętnienia na Ukrainie, a towarzyszyć temu miał program wydarzeń o charakterze edukacyjnym w Jaśle.
Niestety plany te zostały zweryfikowane przez epidemię koronawirusa. Stąd też tablica ostatecznie została umieszczona na wewnętrznej ścianie kaplicy cmentarnej na Starym Cmentarzu, w miejscu upamiętnienia innych wydarzeń i bohaterów walki o wolność Ojczyzny. Odsłonięcia i poświęcenia tablicy planowanego na jesień, a odsuwanego w czasie z powodu obostrzeń, ostatecznie dokonano 16 grudnia 2020 r.
Z zaplanowanych działań Fundacja we współpracy z Muzeum Regionalnym w Jaśle wydała folder „Firlejówka 1920-2020. Przywrócona pamięć”, który jest zapisem historii o bohaterach wydarzeń 1920 r. Publikacja dostępna jest bezpłatnie w Muzeum Regionalnym w Jaśle.
um.jaslo.pl