W sobotę, 19 czerwca, w Regietowie (woj. małopolskie) z udziałem wicemarszałka Sejmu Ryszarda Terleckiego, odbyła się 29. edycja Konferencji „Europa Karpat”. W spotkaniu w formule telekonferencji udział wzięli politycy, naukowcy i samorządowcy z krajów regionu karpackiego, którzy rozmawiali o przyszłości Europy, Zielonym Ładzie, współpracy regionalnej, rolnictwie i turystyce. Organizatorem spotkania był przewodniczący sejmowej Komisji Spraw Zagranicznych Marek Kuchciński oraz przewodnicząca Delegacji Sejmu i Senatu do Zgromadzenia Parlamentarnego OBWE Barbara Bartuś.
Marek Kuchciński, który jest pomysłodawcą konferencji, otwierając wydarzenie podkreślił, że Europa Karpat jest centrum Europy Środkowej, a także jednym z największych obszarów wielkich makroregionów europejskich. – Z perspektywy debaty nad przyszłością Europy włączamy się w dyskusję nad przyszłością naszego kontynentu, ale zapraszając do współpracy również tych, którzy mieszkają poza Unią Europejską – powiedział b. marszałek Sejmu.
Przyszłość Europy
W I panelu prelegenci dyskutowali o przyszłości kontynentu odnosząc się do aktualnej sytuacji polityczno-gospodarczej, współpracy regionalnej, zrównoważonego rozwoju i wartości europejskich. Dyskusję moderował prof. Maciej Szymanowski, dyrektor Instytut Współpracy Polsko-Węgierskiej im. Wacława Felczaka.
Marek Kuchciński zaznaczył, że przy rozważaniu tego tematu ważny jest kontekst historyczny, bo jeszcze nie tak dawno Europa Środkowo-Wschodnia – w tym Karpaty – nie były regionami wolnymi. Przypomniał, że dopiero włączenie tego obszaru do wspólnoty jaką jest UE spowodowało, że staliśmy się nie tylko równi, ale też wprowadziliśmy do Unii tradycję, różnorodność i umiłowanie wolności. Ponadto Marek Kuchciński określił, że dla rozwoju regionalnego najważniejsze jest poprawa komunikacji pomiędzy państwami Europy Środkowo-Wschodniej, co wiąże się z koniecznością inwestycji infrastrukturalnych, jak i rozwoju sieci teleinformatycznej.
Bogusław Sonik, wiceprzewodniczący Parlamentarnego Zespołu Karpackiego zwrócił uwagę, że w UE nieustannie toczy się dyskusja nt. przyszłości Europy, co jego zdaniem jest nieudaną próbą zainteresowania obywateli sprawami kontynentu. Zaznaczył, że rozwój Unii powodowany jest raczej kryzysami, niż konkretnymi działaniami. Pos. Sonik określił, iż należy działać regionalnie i podejmować próby integracji, której sprzyjają inwestycje infrastrukturalne i transportowe.
Hanna Liubakova (Białoruś), ekspert Atlantic Consul wskazała, że trzeba promować i wspierać relacje pomiędzy Polakami i Białorusinami dla których nasz kraj jest wizytówką UE. Natomiast Robert Lupițu (Rumunia), redaktor naczelny portalu Caleaeuropeana, podkreślił znaczenie formatu regionalnego, w tym idei Trójmorza, czy Bukaresztańskiej 9. Pavol Mačala (Słowacja), ze Stowarzyszenia Naukowego „Personalizm”, za kluczowe uznał określenie wartości europejskich, a bez spełnienia tego warunku według niego nie będzie możliwa integracja europejska. Matyas Zrno (Czechy), redaktor naczelny portalu „Konzervativny nowiny”, przypomniał, że rozmawiając o przyszłości naszego kontynentu warto wziąć pod uwagę fakt, że każde państwo tworzące Unię Europejską ma swoje interesy, a sama wspólnota nie jest państwem, co wiąże się z brakiem lojalności poszczególnych krajów i ich mieszkańców do tej organizacji.
Zielony Ład w rolnictwie dla rodzinnych gospodarstw rolnych
W II panelu dyskusja prowadzona była wokół aspektów związanych z rolnictwem, ze szczególnym uwzględnieniem rodzinnych gospodarstw rolnych. Wśród panelistów byli m.in. minister rolnictwa i rozwoju wsi Grzegorz Puda i sekretarz stanu w ministerstwie rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich Słowacji Milan Kyseľ. Gościem specjalnym był komisarz UE ds. Rolnictwa i Rozwoju Wsi Janusz Wojciechowski. Dyskusję moderował przewodniczący Komisji ds. Rolnictwa i Środowiska Rady Narodowej Słowacji Jaroslav Karahuta.
Komisarz Janusz Wojciechowski zwrócił uwagę na dwie podstawowe strategie Zielonego Ładu w odniesieniu do rolnictwa: od pola do stołu i bioróżnorodność. Polityk podkreślił znaczenie rodzinnych gospodarstw rolnych. – Bezpieczeństwo żywnościowe budują małe i średnie gospodarstwa rolne, a nie wielkie fermy – stwierdził Janusz Wojciechowski. Dlatego według niego rolniczy Zielony Ład, polegający na podejściu do rolnictwa w taki sposób, aby rozwijało się ono w sposób zrównoważony, stanowi dla krajów Europy Środkowo-Wschodniej ogromną szansę.
Minister Puda zaznaczył, że małe rodzinne gospodarstwa stanowią większość światowych gospodarstw rolnych i że rodzinne gospodarstwa rolnicze dostarczają ponad 80 proc. żywności produkowanej na świecie wykorzystując ok. 75 proc. gruntów. Wskazał, że to małe rodzinne gospodarstwa nadal realizują model zrównoważonego rolnictwa. – Gospodarstwa rodzinne, w przeciwieństwie do wyspecjalizowanych przemysłowych, znacznie łatwiej mogą dostosować produkcję do potrzeb rynku. To podstawowe atuty polskiego rolnictwa – ocenił.
Milan Kysel (Słowacja), sekretarz stanu w ministerstwie rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich, podkreślił, że rząd słowacki wspiera wzrost małych i rodzinnych gospodarstw, bo to pomaga w rozwoju i aktywizacji życia prowincji i zrównoważenia produkcji rolnej. Natomiast pos. Andrzej Grzyb wskazał na występujący problem marnotrawstwa w procesie produkcji żywności. Zaznaczył, że Zielony Ład zakłada obniżenie tych strat o 30 proc., a także ukierunkowanie na wytwarzanie energii z biomasy. Europoseł Zbigniew Kuźmiuk podkreślił, że polskie rolnictwo jest przygotowane do realizacji programu Zielonego Ładu i oczekuje na ten program. Z kolei Łukasz Smółka, wicemarszałek Województwa Małopolskiego ocenił, że rolnicy z jego regionu widzą w powyższym projekcie szansę na ograniczenie kosztów produkcji i impuls do dalszego rozwoju rodzinnych gospodarstw rolnych, które w Małopolsce i tak stanowią 60 proc. Jan Micovsky, b. minister rolnictwa i rozwoju obszarów Wiejskich i poseł Rady Narodowej Słowacji, dokonał oceny rolnictwa w jego kraju, które wymaga przebudowy w kierunku rodzinnych gospodarstw rolnych. Zaznaczył, że teraz rośnie nowe pokolenie rolników, które wraca do korzeni i rozwija tego typu gospodarstwa, co jest korzystne dla samowystarczalności i jakości produktów rolnych.
W stronę zrównoważonego rozwoju
W kolejnym panelu dyskusja toczyła się wokół rozwoju Karpat w oparciu o Zielony Ład i strategię karpacką. Poruszono również kwestie ochrony zasobów wodnych w regionie. Głos w dyskusji zabrali ministrowie: klimatu i środowiska Małgorzata Golińska i Piotr Dziadzio oraz funduszy i polityki regionalnej Małgorzata Jarosińska-Jedynak. Moderatorem panelu był Jerzy Kwieciński, wiceprezes Zarządu Banku Pekao.
Małgorzata Golińska omówiła kwestie związane z ochroną bioróżnorodności, której ranga w UE wzrosła. Przypomniała, że Polska popiera ochronę bioróżnorodności, ale też wyraża obawy związane z ryzykiem stracenia wpływu na środowisko naturalne, co może spowodować proponowana ścisła ochrona i brak możliwości reagowania na zagrożenia w ekosystemie. Jako przykład podała gospodarkę leśną gdzie Polska prowadzi politykę zrównoważonego rozwoju, a zapisy strategii bioróżnorodności mogą spowodować likwidację dobrej polityki leśnej.
Małgorzata Jarosińska-Jedynak podkreśliła, że ważne jest to, aby Strategia Karpacka była kolejnym instrumentem w Unii, który pozwoli sięgać po środki europejskie, dzięki któremu Karpaty będą mogły się rozwijać. Minister mówiąc o perspektywach regionu karpackiego, wskazała, że powinien on rozwijać się w oparciu o Zielony Ład, energię odnawialną, dziedzictwo regionu i turystykę, przy jednoczesnym inwestowaniu w nowoczesne technologie i modernizację istniejącego przemysłu.
Piotr Dziadzio opisał zasoby wodne regionu Karpat, które pomimo bardzo dobrego zagospodarowania, mają jeszcze duży potencjał m.in. w celach rekreacyjnych. Europoseł Anna Zalewska wskazała, że przy realizacji polityki klimatycznej i wprowadzaniu Zielonego Ładu trzeba być bardzo ostrożnym, bo można zniszczyć krajobraz Karpat. Natomiast Piotr Plich, wicemarszałek województwa podkarpackiego ocenił, że w Karpatach można zaobserwować prace zmierzające do likwidacji zapóźnień cywilizacyjnych regionu, a szczególnym impulsem jest budowa trasy Via Carpatia, dzięki któremu rozwinie się również turystyka, w którą już teraz mocno się inwestuje.
OBWE 2022. Polskie przewodnictwo wobec wyzwań regionu
IV panel okazją do rozmów na temat regionalnego wymiaru współpracy w ramach OBWE i Zgromadzenia Parlamentarnego OBWE, a także omówienia dotychczasowej współpracy regionalnej i na innych forach regionalnych takich jak Grupa Wyszehradzka, Trójmorze i Bukaresztańska 9. Wśród panelistów znaleźli się m.in. Barbara Bartuś, przewodnicząca Delegacji Sejmu i Senatu RP do Zgromadzenia Parlamentarnego OBWE, Zygimantas Pavilionis, przewodniczący Komisji Spraw Zagranicznych Sejmasu i Zita Pleštinská, wiceprzewodnicząca Komisji ds. Unii Europejskiej Rady Narodowej Słowacji, Słowacja, a także politycy z Litwy, Ukrainy i Polski zaangażowani w sprawy OBWE. Rozmowę moderował wicemarszałek Sejmu Ryszard Terlecki.
Ryszard Terlecki otwierając panel przypomniał historię OBWE, a także dokonał podsumowania dotychczasowej działalności tej organizacji wskazując, że z perspektywy lat można stwierdzić, że nie udało się ustabilizować sytuacji w Europie, w tym również spraw dotyczących praw człowieka, co rodzi wiele pytań m.in. jaka jest kondycja i rola OBWE i do jakich działań może posłużyć.
Barbara Bartuś zgodziła się z diagnozą wicemarszałka Terleckiego i podkreśliła, że lista problemów obejmuje wiele konfliktów m.in. w Naddniestrzu, w Górnym Karabachu, aneksję Krymu, spór rosyjsko-gruziński, czy sytuację na Białorusi. Jak oceniła przewodnicząca Bartuś, są to problemy z którymi będzie musiała się zmierzyć polska prezydencja w OBWE, a działanie będzie wymagało wyważonych ruchów.
Zita Pleštinská podkreśliła, że współpraca regionalna jest kluczowa i bardzo ważne jest, aby wspierać Ukrainę w sporze z Rosją. Z kolei Zygimantas Pavilionis uznał, że forum OBWE jest dobrym miejscem, aby uświadamiać partnerów z Zachodu odnośnie działań Rosji, która nie tylko powoduje konflikty, ale także prowadzi grę, aby przeciwdziałać wejściu Ukrainy i Gruzji do Unii Europejskiej i NATO.
Grzegorz Bierecki, członek Delegacji Sejmu i Senatu RP do Zgromadzenia Parlamentarnego OBWE jako przyczynę konfliktów wskazał geopolitykę, a ostatnie wydarzenia które miały miejsce na wschodzie Europy według niego pogłębiają brak zaufania i stabilności w regionie. Podkreślił, że rolą polskiej prezydencji będzie umiejętność poruszania się w tych wszystkich obszarach, tak aby współpraca dalej się rozwijała pomimo geopolitycznych problemów. Bogusław Winid, pełnomocnik ds. przewodnictwa Polski w OBWE w roku 2022 uznał, że rolą OBWE jest pilnowanie, aby nie doszło do dalszej eskalacji konfliktu Ukrainy z Rosją.
Woda – bogactwo, które łączy czy dzieli? Zarządzanie zasobami wodnymi w państwach karpackich
W panelu V rozmówcy zastanawiali się, czy uzdrowiska Karpat mogą być szansą dla przyszłości regionu, a także dyskutowano o ochronie zasobów wodnych. Wśród zaproszonych gości znaleźli się Michal Kiča, słowacki wiceminister środowiska, Szymon Giżyński, sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi, a także naukowcy z Polski i Węgier zajmujący się problematyką związaną z zasobami wodnymi. Moderatorem był prof. Witold Bochenek z Polskiej Akademii Nauk.
Michal Kiča zaapelował o rozsądne gospodarowanie zasobami wodnymi i współpracę regionalną w tym zakresie. Zaznaczył, że trzeba zająć się problemem wysychania zasobów wodnych w ramach polityki klimatycznej. Natomiast Szymon Giżyński podkreślił znaczenie funkcjonowania Konwencji Karpackiej, która również w aspekcie zasobów wodnych wyznacza kierunki działania. Minister wskazał, że Polska podejmuje działania w celu ochrony zasobów wodnych, a nasz kraj jest objęty wielkim programem budowania zbiorników retencyjnych, ale także programem małej retencji. Łukasz Wiejaczka z Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania (Polska Akademia Nauk) określił, że rola zbiorników retencyjnych, szczególnie w Karpatach odgrywa szczególną rolę nie tylko regionalnie, ale także dla całego kraju. Zaznaczył, że konieczność budowy zbiorników zaporowych powinna łączyć się z jak najmniejszymi stratami dla środowiska. Péter Kovács, dyrektor Departamentu Gospodarki Dorzeczami i Ochrony Wód węgierskiego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, opisując sytuację w jego kraju, wskazał zmiany klimatyczne, jak powód złego bilansu wodnego, któremu próbuje się zapobiegać zarządzaniem powodziami i gromadzeniem wody.
Ochrona dziedzictwa kulturowego regionu Karpat
W ostatnim panelu Konferencji „Europa Karpat” w Regietowie tematem rozmów były zagadnienia związane z ochroną dziedzictwa kulturowego regionu. Moderatorem dyskusji był przewodniczący sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu Piotr Babinetz.
Zygmunt Berdychowski, przewodniczący Rady Programowej Forum Ekonomicznego wskazał na konieczność wspierania i utrwalania wszystkich elementów dziedzictwa kulturowego, które powinno być objęte stałym programem. Według niego na szczególną uwagę zasługują sprawy transgraniczne, które powinny być realizowane mądrze z uwzględnieniem przeszłości. Krzysztof Duda z Akademii Ignatianum zreferował kulturę regionu Karpat, która pochodzi od kultury pasterskiej i do dzisiaj w niektórych obszarach regionu możemy zaobserwować jej pierwotny kształt. Wyraził nadzieję, że tradycja pasterska zawita jeszcze w polskiej części Karpat. Natomiast Jan Gancarski, dyrektor Muzeum Podkarpackiego w Krośnie, opowiedział o badaniach i odkryciach archeologicznych mających miejsce w Karpatach.
Erika Vaczkó, ekspert ds. międzynarodowych z Ministerstwa Zasobów Ludzkich na Węgrzech przedstawiła założenia i działania jej rządu związane z kulturą lokalną i dziedzictwem narodowym. Obecnie rząd węgierski rozwija program rozwoju wsi połączonego z rozwojem kultury lokalnej, w ramach której wyasygnował kwoty na odbudowę starych wiejskich domów.
Cykl konferencji „Europa Karpat” został zapoczątkowany w 2010 r. Sesje odbywają się regularnie m.in. w Krynicy Górskiej, Przemyślu, Krasiczynie i Regietowie. Spotkania mają na celu wzmocnienie współpracy i pogłębienie partnerskich więzi między krajami regionu. Jednocześnie konferencja stanowi forum wymiany poglądów i pomysłów dotyczących wspólnych działań na rzecz rozwoju nie tylko Karpat, ale też Europy Środkowo-Wschodniej. W 2018 roku w Krynicy Górskiej przedstawiciele państw karpackich podpisali „Deklarację o współpracy w ramach tzw. „Strategii Karpackiej”.
Konferencja w Regietowie była 29. edycją „Europy Karpat”.
źródło: https://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/komunikat.xsp?documentId=3DE61B25A39AA45BC12586F9005F3B51