– O znaczeniu międzynarodowej debaty decyduje jej wielowymiarowość. Proponujemy szerokie spektrum tematów, by wspólnie sprostać wyzwaniom stojącym przed narodami karpackimi. Świadomi kilkusetletniego dziedzictwa i bogactw tego pięknego regionu chcemy nadać regionowi nową dynamikę, dokonać dobrej zmiany i uznać Karpaty za dobro wspólne – powiedział Marek Kuchciński, witając parlamentarzystów, polityków, samorządowców i intelektualistów na jubileuszowej – 20. edycji Europy Karpat, konferencji, której pomysłodawcą jest obecny Marszałek Sejmu, odbywającej się cyklicznie już od 8 lat. Wśród uczestników, poza licznie przybyłymi gośćmi zagranicznymi z m.in. Słowacji, Ukrainy i Węgier, byli także: szef polskiej dyplomacji Jacek Czaputowicz, szef resortu inwestycji i rozwoju Jerzy Kwieciński, minister infrastruktury Andrzej Adamczyk oraz wicemarszałek Sejmu Ryszard Terlecki.
– Staramy się tworzyć dobry klimat współpracy w Europie Środkowo-Wschodniej oraz przedefiniować historię Karpat, powinny one nas łączyć, a nie dzielić. Zwłaszcza że przed nami ambitne, międzynarodowe cele takie jak rozbudowa osi komunikacyjnej Via Carpatia oraz troska o wspólne bezpieczeństwo – podkreślił Marek Kuchciński, otwierając wystawę poświęconą dorobkowi wszystkich dotychczasowych konferencji. Ekspozycję zaprezentowano w Muzeum Narodowym Ziemi Przemyskiej, gdzie też – tradycyjnie – odbywały się obrady EK.
Tradycje parlamentarne w Europie Środkowej i Wschodniej
W I panelu, którego moderatorem był prof. Waldemar Paruch, politolog i szef zespołu doradców Marszałka Sejmu, debatowali przedstawiciele parlamentów z Polski, Bułgarii, Słowacji i Ukrainy. Podczas dyskusji zastanawiano się jaka może być rola parlamentów karpackich w okresie po 1989 r., w której silnie oddziałowują na poszczególne stolice instytucje ponadpaństwowe. Rozmawiano też o celach i ideach, na jakich powinien oprzeć się nowoczesny parlamentaryzm. Zdaniem posła Włodzimierza Bernackiego, przewodniczącego polskiej delegacji do Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy, dziś parlamentaryzm może być głosem społeczności w sporze o to, jakie powinny być wartości fundamentalne. – Warto wrócić do koncepcji, które odrzucają utylitaryzm i definiują politykę jako narzędzie etyki realizujące dobro wspólne, a nie tylko jako środek do osiągania celu – zaznaczył.
Biorąc pod uwagę funkcjonowanie parlamentów w strukturach unijnych wiceprzewodniczący, Zgromadzenia Narodowego Bułgarii Yavor Notev, stwierdził: – Parlamenty powinny być strażnikiem interesów narodowych interesów wobec procesów integracyjnych, a ich aktywność międzynarodowa powinna zmierzać do poszukiwania nowych możliwości jednoczenia Europy. Głos ten wpisywał się w słowa parlamentarzystów ze Słowacji. Wypowiedzi Eduarda Adamčika oraz Jana Hudackiego ostrzegały przed zagrożeniem, jaki dla parlamentaryzmu może stanowić „centralizm europejski”. – Nawet Parlament Europejski nie wspiera głosów narodów go tworzących, wsłuchując się jedynie w postulaty instytucji europejskich – zaznaczyli deputowani Rady Narodowej Słowacji. Mykola Kniazhytski, reprezentant Rady Najwyższej Ukrainy, podkreślał bardzo silne związanie Ukrainy z tradycją europejską.- Na tle niebezpiecznego sąsiedztwa Rosji można powiedzieć, że dziś tam, gdzie kończy się Ukraina kończy się środkowo-europejski parlamentaryzm.
Dyskusję podsumował Pavol Mačala, przewodniczący słowackiego Stowarzyszenia Naukowego Personalizm, akcentując znaczenie korzeni chrześcijańskich we współczesnym poszukiwaniu pomysłów na polityczne funkcjonowanie społeczeństwa. – Personalizm i demokracja są ze sobą związane i tworzą punkty styku społeczeństwa – Nie trzeba sztucznie podtrzymywać upadającej demokracji liberalnej, warto wybudować nową demokratyczną formułę opartą na koncepcjach personalistycznych – wyjaśnił.
Przyszłość Unii Europejskiej. Doświadczenia i cele narodowe
Następnym panelem dyskusyjnym była część poświęcona przyszłości UE. Prelegenci próbowali znaleźć odpowiedź na pytanie, w jaki sposób Europa Wschodnia może wnieść swój wkład w nowe projekty unijne.
Minister spraw zagranicznych Jacek Czaputowicz, który był gościem specjalnym konferencji podkreślił, że współpraca w ramach Grupy Wyszehradzkiej czy Trójmorza, wzmacnia pozycję naszego regionu w Europie. – Należy pozbyć się granic mentalnych, podziału na państwa centrum i peryferii, na państwa dwóch prędkości. Nie wyobrażam sobie przyszłości Unii bez równoważnej pozycji karpackich członków Unii – powiedział minister Czaputowicz. – Kluczową rolę w Unii Europejskiej powinny odgrywać państwa suwerenne. To dzięki naszym doświadczeniom jesteśmy wrażliwi na podwójne standardy. Żadne decyzje dotyczące naszego regionu nie powinny być podejmowane nad naszymi głowami – dodał. Z kolei wicemarszałek Sejmu Ryszard Terlecki zwracał uwagę, że region Europy Środkowo-Wschodniej nie może być marginesem Europy. – Dzięki naszym doświadczeniom rozumiemy co znaczy wolność, umiemy ją cenić i szanować, mamy fundament wartości, których nie chcemy się wyprzeć – powiedział marszałek Terlecki.
W tej części dyskusji ważną deklarację złożył Richárd Hörcsik, przewodniczący Komisji ds. UE Zgromadzenia Narodowego Węgier. Polityk potwierdził wsparcie Budapesztu dla Warszawy w sporze z Brukselą, deklarując rozpoczęcie prac węgierskiego parlamentu na uchwałą „Brońmy Polski”. – W demokracji mamy wolność słowa i prawo głosu. Także wobec Brukseli. – Państwa V4 mogą dać przeciwwagę scentralizowanej części Europy. Ta współpraca dobrze rokuje na przyszłość – powiedział przewodniczący Hörcsik.
Kolejny z uczestników debaty nt. przyszłości Europy – Anatolij Matwijenko, deputowany Rady Najwyższej Ukrainy – podkreślał znaczenie państw narodowych. – Popieramy stanowisko Polski i Węgier, że UE nie powinna stawać się unią regionów, ponieważ może to prowadzić do działań separatystycznych. Uważamy, że Unia Europejska lepiej sprawdzi się jako unia państw narodowych – zaznaczył. Deputowany Matwijenko dodał także: – Głęboko wierzę, że Ukraina znajdzie się w Unii Europejskiej. Również Markijan Malski z Uniwersytetu Lwowskiego podkreślał znaczenie Ukrainy w tej części kontynentu. – Nie można mówić o Europie Karpat bez uwzględnienia Ukrainy. Biorąc udział w tej inicjatywie chcielibyśmy uzyskiwać wsparcie i mieć wpływ na przyszłość Europy, zwłaszcza że jest ona dziś domem dla milionów Ukraińców szukających lepszych warunków życia – powiedział Markijan Malski.
Z kolei były deputowany Rady Najwyższej Słowacji Martin Fronc przestrzegał, że UE rezygnuje z wartości. – Odchodzenie od ochrony rodziny, sposobu życia zagraża funkcjonowaniu całej UE – powiedział słowacki polityk. Na tę kwestię zwrócił także uwagę kolejny z prelegentów. David Engels z Wolnego Uniwersytetu Brukselskiego tłumaczył problemy z jakimi boryka się tzw. stara Unia. – Przestaje być narzędziem jednoczenia kulturowego i promowania wspólnych wartości, coraz częściej tworzy ją społeczeństwo spolaryzowane, a politykę cechuje jedynie kierowanie się celami politycznymi. Powinniśmy mieć coraz większą świadomość naszej spuścizny, mentalności, sposobu życia – tak powinna być kształtowana Europa – zaznaczył wykładowca.
Współpraca samorządów
III panel konferencji poświęcony był wzmocnieniu współpracy samorządowej i pogłębianiu partnerskich więzi między miastami będącymi perłami w koronie regionu Karpat. Burmistrzowie ze słowackiego Rużomberku, węgierskiego Sárospataku i Egeru, ukraińskiej Schodnicy i Truskawca wykorzystali tę okazję do prezentacji walorów przyrodniczych i turystycznych karpackich miast oraz starali się zdefiniować bariery utrudniające ich dalszy rozwój. Podczas dyskusji zrodził się pomysł utworzenia międzynarodowego biura wspomagającego poszczególne karpackie miasta we wdrażaniu europejskich projektów.
Inicjatywy karpackie
Z okazji stulecia odrodzenia Polski stworzono plan realizacji 100 inicjatyw karpackich. IV panel był okazją do zaprezentowania niektórych z nich. Minister inwestycji i rozwoju Jerzy Kwieciński przybliżył w jego trakcie założenia przygotowywanego pakietu inwestycji i projektów. – Program dla Bieszczad jest jednym z najważniejszych elementów rządowej Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. Jego celem jest koordynacja i integracja działań rządu z pracą samorządów, która umożliwi rozwiązanie problemów regionu takich utrudniona dostępność transportowa czy bezrobocie oraz odkryje potencjał regionu – powiedział minister Kwieciński. Program adresowany jest do gmin powiatu bieszczadzkiego, leskiego, sanockiego oraz przemyskiego. Ma stać się wizytówką polskiej drogi do nowoczesności, która uwzględni historię, kulturę, tradycję, i środowisko naturalne.
O determinacji polskiego rządu w realizacji kluczowego projektu transportowego w regionie Europy Środkowo-Wschodniej mówił Minister Infrastruktury Andrzej Adamczyk. – Via Carpatia to obietnica złożona wschodniej Polsce. Ma ona kluczowe znaczenie dla rozwoju Podkarpacia i Białostocczyzny, ze względu na fakt, że rozwojem szlaku zainteresowane są kraje takie jak, Węgry Bułgaria, Rumunia, Chorwacja, a także Turcja i Ukraina. Minister Adamczyk zapowiedział, że do roku 2025 będzie możliwy przejazd całą długością trasy.
Porozumienia podpisane podczas konferencji
Projekt „Świat Karpackich Rozet” zakłada powstanie Centrum Dziedzictwa Kulturowego, w skład którego wchodzić będą cztery ośrodki, wspierające rękodzielników i artystów z województwa podkarpackiego, obszaru lwowskiego, iwano-frankowskiego oraz Zakarpacia.
Kolejne porozumienie dotyczy utworzenia Solińskiego Klastra Energii. Umożliwi ono podmiotom zainteresowanym wdrażaniem projektu ubieganie się o dofinansowanie w dedykowanych konkursach rządowych i samorządowych. Efektem podpisanej umowy ma być lepsze wykorzystania potencjału gospodarczego i surowców regionu oraz wdrażanie najnowszych technologii czy nowych modeli poziomie lokalnym.
– Mam nadzieję, że tak zróżnicowane grono partnerów wypracuje wartość dodaną w tworzeniu inicjatyw historyczno-kulturowych oraz koncepcji, które stawią czoła wyzwaniom infrastrukturalnym, gospodarczym i demograficznym region Karpat – podsumował wiceminister inwestycji i rozwoju Adam Hamryszczak, który sygnował oba dokumenty.
Współpraca uczelni państw karpackich
W V panelu przedstawiciele regionu rozmawiali o współpracy uniwersytecko-edukacyjnej. Do dorobku konferencji Europa Karpat należy powstanie Collegium Carpaticum. Profesorowie z krajów Grupy Wyszehradzkiej oraz Ukrainy i Rumunii ogłosili, że udało im się nawiązać stałą współpracę polegającą na wymianie kadry profesorskiej, która wygłaszać ma wykłady w uniwersytetach sąsiednich krajów karpackich. Tematy i czas wykładów są już zaplanowane.
Ostatnim punktem programu XX konferencji Europa Karpat była ceremonia wręczenia przez Marszałka Sejmu Marka Kuchcińskiego medali w Przemyskim Biegu Ulicznym.
Obrady jubileuszowej edycji EK zamknął wicemarszałek Sejmu Ryszard Terlecki, który ogłosił sukces wieloletnich spotkań. – Zaczynaliśmy skromnie, teraz debatujemy z reprezentantami zagranicznych sąsiadów i najważniejszymi urzędnikami państwowymi o realizacji projektów kluczowych dla regionu. Dzięki takim spotkaniom nasz głos będzie liczył się jeszcze bardziej.
***
Cykl konferencji „Europa Karpat” został zapoczątkowany w 2010 r. W jego ramach odbyły się już sesje m.in. w Krynicy Górskiej, Przemyślu i Krasiczynie. Spotkania przedstawicieli państw regionu karpackiego mają na celu wzmocnienie współpracy państw regionu, a także partnerskich więzi pomiędzy nimi. Jednocześnie konferencja stanowi forum wymiany poglądów i pomysłów dotyczących wspólnych działań na rzecz rozwoju nie tylko Karpat, ale też Europy Środkowo-Wschodniej.
źródło: www.sejm.gov.pl
